Uit onderzoek van het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) blijkt immers dat ons
land een hoge recidivegraad kent in vergelijking met andere Europese landen. Zo’n 70% van de vrijgelaten gedetineerden verschijnt uiteindelijk opnieuw voor de rechter. In het kader van de nieuwe start voor justitie wordt daarom geïnvesteerd in verschillende maatregelen om de recidive terug te dringen en
veroordeelden beter te re-integreren in de maatschappij. Want vaak wordt de overgang van de
gevangenis naar de buitenwereld als te abrupt ervaren.

Een aanpak die al jaren goede resultaten boekt in Scandinavië, is die van de transitiehuizen. Dat zijn
doorgangshuizen waar gedetineerden die bijna aan het einde van hun straf bevinden onder intensieve
begeleiding werken aan hun re-integratie in de maatschappij. Het re-integratietraject moet hun
slaagkansen op een positieve terugkeer vergroten. De begeleidingsprogramma’s in de transitiehuizen
stimuleren de deelnemers om zelf de nodige stappen te nemen om van hun re-integratie een succes te
maken. Dat gebeurt op basis van een visie en aanpak die vertrekt vanuit de kracht van de persoon. De nadruk ligt op zelfredzaamheid, herstel en samenwerking. Het doel is om de deelnemers te helpen, hun
eigenwaarde te herstellen en te tonen dat ze van waarde zijn voor de maatschappij.

Leef- en krachtcoaches
Leefcoaches begeleiden de dagelijkse werking binnen het Transitiehuis en zien erop toe dat de
deelnemers hun verantwoordelijkheden opnemen, samenwerken met anderen en zelfstandig kunnen
leven. Krachtcoaches begeleiden en ondersteunen het individuele re-integratietraject. Ze helpen bij het
zoeken naar werk, het inschrijven op opleidingen of om de weg te vinden naar de bestaande hulp- en
dienstverlening. Hiervoor worden partnerschappen opgezet met lokale professionele partners. De
selectie van de deelnemers gebeurt in samenspraak met de psychosociale dienst van de gelinkte
gevangenissen en na een intakegesprek. Kandidaten moeten zich op maximaal 18 maanden van de
mogelijkheid tot toekenning van voorwaardelijke invrijheidstelling bevinden. Gedetineerden veroordeeld
voor zedenfeiten of terrorisme komen niet in aanmerking.

Een sterk draagvlak bestaat niet alleen uit professionele partners. Ook de integratie van het Transitiehuis
in buurt en stad, is van groot belang. Buurtgericht werken is per definitie tweerichtingsverkeer. De
deelnemers maken gebruik van het reguliere aanbod in de samenleving. Hiermee geeft de stad – en bij
uitbreiding de samenleving – hen de kans om hun leven opnieuw op te bouwen. Daartegenover zoeken
de deelnemers van het Transitiehuis steeds naar manieren om iets terug te doen voor de buurt. Op die
manier is de aanwezigheid van een Transitiehuis ook een meerwaarde voor een stad en zijn inwoners.

Transitiehuizen bij wet verankerd na succesvol proefproject
In Mechelen werd in 2019 bij wijze van proefproject een transitiehuis opgericht, Sterkhuis genaamd. Het
project liep tot eind 2021 en in die periode keerden 37 gedetineerden succesvol terug naar de
maatschappij. Na een grondige evaluatie besloot vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van
Quickenborne deze aanpak structureel in de wet te verankeren door middel van een Koninklijk Besluit. Er
is 4 miljoen euro uitgetrokken om in totaal 100 plaatsen in transitiehuizen te realiseren. Daarbij werden
projectoproepen gepubliceerd in het staatsblad waarbij kandidaat-exploitanten werden gevraagd om zich
kenbaar te maken. G4S Care/Sterkhuis ging daarop in en stelde zich officieel kandidaat. Zo maakte het
Transitiehuis in Mechelen een doorstart, van proefproject naar permanent project.

Zelfde exploitant in Gentbrugge
Dezelfde exploitant stelde zich ook kandidaat om in Gentbrugge een transitiehuis te openen en uit te
baten. Nadat ook het stadsbestuur van Gent akkoord ging, heeft minister Van Quickenborne de
kandidatuur goedgekeurd en de concessie toegewezen aan G4S Care/Sterkhuis door middel van een
Koninklijk Besluit. Het Transitiehuis in Gentbrugge zal zich bevinden in de Leo Tertzweillaan en plaats
bieden aan 16 deelnemers. Het pand is een voormalig loodsgebouw dat vroeger dienstdeed als drukkerij
en opslagplaats. Er staan verbouwings- en renovatiewerken op het programma om een volwaardig
transitiehuis te bekomen. In het Transitiehuis zullen 11 voltijdse medewerkers aan de slag zijn: 7
leefcoaches, 3 krachtcoaches en een coördinator.

Minister Vincent Van Quickenborne is Gents burgemeester Mathias De Clercq alvast dankbaar om samen met Mechelen een voortrekkersrol te spelen en het Transitiehuiste ondersteunen. Dergelijke lokale steun is onontbeerlijk om, aan de hand van menselijke detentie, de torenhoge recidivecijfers aan te pakken.

Ontdek er meer over door onderstaand interview te bekijken.